ماتريس برنامه ريزي استراتژيك كمي (Quantitative Strategic Planning Matrix)
يكي از تكنيك ها و ابزار هاي بسيار شايع در ارزيابي گزينه هاي استراتژيك و مشخص نمودن جذابيت نسبي استراتژيها كه در مرحله تصميم گيري مورد استفاده قرار مي گيرد ، ماتريس برنامه ريزي استراتژيك كمي (QSPM) مي باشد. اين تكنيك مشخص مي نمايد كه كداميك از گزينه هاي استراتژيك انتخاب شده ، امكان پذير مي باشد و در واقع اين استراتژيها را اولويت بندي مي نمايد.
QSPM از اطلاعات مرحله اول ( ورود اطلاعات ) و مرحله دوم ( تلفيق ) براي اين منظور استفاده مي نمايد . اين تكنيك نيز مانند اكثر تكنيك ها و ابزار ها نيازمند يك قضاوت خوب، خبرگي و آگاهي مي باشد. اين ماتريس براي ارزيابي امكان پذيري و پايداري راهكار هاي پيشنهادي در مواجهه با شرايط محيطي و وضع موجود سازماني مي باشد. در صورتيكه در اين ارزيابي يك استراتژي توان مواجهه با شرايط درون و برون سازماني را نداشته باشد، بايد از فهرست استراتژي هاي قابل اولويت بندي خارج شود.
گام اول)
فرصتها وتهدیدات خارجی و قوتها و ضعفهای داخلی شرکت را در ستون راست QSPM فهرست نمایید. این اطلاعات باید مستقیما” از ماتریسهای EFE و IFE حاصل شوند. حداقل 10 عامل بحرانی موفقیت خارجی و 10 عامل بحرانی موفقیت داخلی باید در ماتریس QSPM ارائه شود.
گام دوم)
برای هر عامل بحرانی موفقیت امتیازی در نظر گرفته شود. این امتیازات با توجه به ماتریسهای IFE و EFE می باشد و در ستون دوم در برابر عوامل بحرانی موفقیت قرار داده می شوند.
گام سوم)
با در نظر گرفتن مرحله دوم فرموله کردن، یعنی مرحله تلفیق و ترکیب ، استراتژیهای شدنی و قابل اجرا را در نظر بگیرید و آنها را در ردیف بالای ماتریس QSPM بنویسید. در صورت امکان استراتژیها ی یک شکل را در یک دسته قرار دهید.
گام چهارم)
امتیازهای جذابیت AS را تعیین نمایید و آنها را به صورت مقادیر عددی که نشان جذابیت نسبی هر استراتژی می باشند، تعریف نمایید.
امتیاز جذابیت ، با در نظر گرفتن هم زمان عوامل بحرانی موفقیت و طرح سوال زیر حاصل می شود:
” آیا این عامل در انتخاب استراتژی مذکور اثر می گذارد؟”
در صورتیکه پاسخ به این سوال مثبت باشد، آنگاه آن استراتژی با این عامل کلیدی مقایسه می شود . امتیازهای جذابیت باید بصورت خاص و با توجه به جذابیت نسبی هر استراتژی به استراتژی دیگر داده شود. امتیازهای جذابیت به شکل زیر می باشد:
جذاب نمی باشد امتیاز 1
تا حدودی جذاب است امتیاز 2
در حد قابل قبول جذاب است امتیاز 3
بسیار زیاد جذاب است امتیاز 4
در صورتیکه پاسخ به سوال قبل منفی باشد ، نشان می دهد که عامل بحرانی موفقیت بر استراتژی اثر ندارد ، لذا امتیازی برای آن استراتژی و یا آن دسته از استراتژیها منظور نمی شود.
گام پنجم)
جمع امتیازهای جذابیتها را بدست آورید . این کار با ضرب امتیاز هر عامل در امتیاز جذابیت در هر ردیف حاصل می شود و نشان دهنده جذابیت نسبی آن استراتژی می باشد. امتیاز بالاتر به معنای جذابیت بیشتر آن استراتژی است.
QSPM دارای محدودیتهایی به شرح ذیل است:
اولا” : همیشه نیازمند یک قضاوت همراه با بصیرت می باشد و فرض بر این است که مدیران در این خصوص آگاهی لازم را دارا هستند. میزان و امتیاز جذابیت هر چند بر مبنای اطلاعات هدف قرار داده شده است، لیکن باز هم نیازمند تصمیم همراه با قضاوت است. بحث و مذاکره جمعی مدیران – کارکنان و استراتژیستها در حین فرموله کردن استراتژی بهمراه تشکیل ماتریس QSPM سبب توسعه و پیشرفت تصمیم های استراتژیک می شود.
ثانیا” : استراتژیهای حاصله از QSPM چون بر مبنای اطلاعات مرحله اول و دوم شکل گرفته است، کیفیت نتایج آن منوط به کیفیت مراحل مذکور می باشد.
